Tarih

Genelde tüm kaynaklar Varto tarihinin Urartu’Iarla başladığında birleşir. Yine tüm kaynaklar Varto’da Urartu’Iardan sonra Med’Ierin, Pers’lerin, Port, Roma ve Bizanslıların kaldığını, 1071 Malazgirt savasıyla beraber Türklerin egemenliğine geçtiğinde birleşirler.

 

İlçenin ve ilçe merkezinin bilinen en eski adlarından biri de “Gümgüm”, halk diliyle “Gımgım”dir.


Tarihi kaynaklar Urartu uygarlığı içinde birçok Ermeni krallığı olduğu noktasında birleşir. Van-Erivan-Vartoya gibi isimlerin Ermeniceden geldiği biliniyor. Ermenilerin Varto’da yoğun olarak yasadığı düşünüldüğünde Varto isminin Ermenice olma olasılığı ağırlık kazanıyor. Sonuç olarak 1963-64 yılında Kayalıdere Köyü’nde Türk ve İngiliz arkeologların yaptığı kazılarda, Urartular ile ilgili kalıntılara ulaşılmıştır.

 

1071 Malazgirt Savası’yla ilçe Selçukluların eline geçmiş daha sonra da Karakoyunlular ve Akkoyunlular hâkimiyeti devralmıştır. Varto bölgesi 1514 çaldıran savasıyla beraber Osmanlıların idaresine geçmiştir.

 

Köklü bir geçmişe sahip ilçeye 1840 yılından itibaren kaymakam  ataması yapıldığı tarihi kaynaklardan anlaşılmaktadır. Buda 1840 yılından  itibaren Varto ilçesinin ilçe statüsünde olduğunu ispatlamaktadır.

 

Cumhuriyet sonrasında da (1923) belediye ve valiliğin önerisi üzerine, İçişleri Bakanlığı ve TBMM onayı ile Varto ismini alarak ilçe olmuştur.